Վարդան Ոսկանյան. «Աղջիկները մեր ֆակուլտետում ավելի ակտիվ են»

Այս անգամ մեր հյուրը Արևելագիտության ֆակուլտետի դեկանի տեղակալ Վարդան Ոսկանյանն է: Նա անկեղծորեն անդրադարձել է մի շարք հետաքրքիր երևույթների:

- Պարո՛ն Ոսկանյան, ինչպիսի՞ն էին Ձեր ժամանակվա ուսանողները: Այժմ ինչպիսի՞ն են մերօրյա ուսանողները: Արդյո՞ք շատ են տարբերություններն այն ժամանակվա և մերօրյա ուսանողների միջև: Այդ տարբերությունները դեպի դրականն են գնում, թե՞ բացասականը:

- Ասեմ, որ փոփոխությունները դեպի դրական են գնում: Ժամանակին մեր ֆակուլտետում ուսանողների քանակը շատ փոքրաթիվ էր: Իմ ուսանողության տարիներին ամբողջ կուրսը՝ և՛ արաբագիտությունը, և՛ իրանագիտությունը, և՛ թյուրքագիտությունը, 20-25 հոգուց ավելի չէր լինում: Կար նաև այսպիսի մի հետաքրքիր հանգամանք. որպես կանոն նրանք այն ժամանակվա «էլիտայի» զավակներ էին (չնայած բացառություններ միշտ կային): Հասարակ մարդիկ շատ հազվադեպ էին  պատահում. ֆակուլտետը հիմնվում էր «էլիտայի» զավակների վրա: Այժմ ես նայում եմ, տեսնում՝ ավելի ազատական է մթնոլորտը մեր ֆակուլտետում: Չէր էլ կարող այդպես չլինել. առաջընթացը միշտ պետք է լինի, այսինքն՝ հաջորդ սերունդը պետք է առնվազն իր նախորդ սերնդին գերազանցի: Հակառակ դեպքում եթե հետընթաց նկատենք, շատ վատ կլինի: Իմիջայլոց, մի բան ասեմ, որ աղջիկները մեր ֆակուլտետում ավելի ակտիվ են, քան տղաները: Միակ բացասականն այն է, որ տղաների ակտիվությունը նվազել է, բայց դա փոխհատուցվել կամ փոխլրացվել է աղջիկների ակտիվության աճով: Ընդհանուր առմամբ չեմ կարող գնահատել դրական է, թե բացասական այդ ամբողջ գործընթացը:

- Ինչպիսի՞ն պետք է լավ լինի ուսանողը Ձեզ համար: Արդյո՞ք ունեք ինչ-որ չափորոշիչներ, որոնցով էլ կողմնորոշվում եք, թե որն է լավ ուսանողը:

- Դրա վերաբերյալ խիստ սուբյետիվ կարող է լինել իմ կարծիքը: Ուսանողը նախևառաջ պետք է սիրի իր մասնագիտությունը: Այնտեղ, որտեղ նա սովորում է, մասնագիտական առարկաները պետք է լինեն սրբության սրբոցը: Կան պարտադիր առարկաներ, որոնք ուսանողներն ամեն տեղ անցնում են. նա կարող է սիրել կամ չսիրել այն, բայց ահա բուն արևելագիտական բլոկի առարկաները պետք է սիրվեն: Իմ համեստ կարծիքով՝ մեր մասնագիտությունն պետք է ինչ-որ առումով ապագա արևելագետի համար լինի հոբբի: Այսինքն՝ նա արևելագիտությամբ զբաղվի ոչ միայն որպես մասնագետ, այլև սիրի իր մանագիտությունը և հաճույք ստանա նրանից: Հասկանում եմ, իհարկե, որ զուգահեռ կարող ենք ունենալ այլ հոբբիներ, բայց շատ ավելի հետաքրքիր է ստացվում, երբ արևելագետն իր մասնագիտությունը նույնացնում է իր սիրած զբաղմունքի հետ: Սա առաջին չափորոշիչն է: Երկրորդ կարևոր չափորոշիչն այն է, որ ուսանողը պետք է ունենա մարդկային նորմալ հատկանիշներ: Ոչ մի դեպքում մարդկային հատկանիշները մասնագիտականին չեն փոխարինում և հակառակը նույնպես չի լինում: Այսինքն՝ չի կարելի լինել վատ մասնագետ, բայց լավ մարդ, և վատ մարդ, բայց լավ մասնագետ: Այդպես երկուսն էլ թերի են ստացվում: Օպտիմալ տարբերակը իմ ասածն է: Անշուշտ, մարդիկ տարբեր են. մեկի համար կարող է լինել լավ մարդ, մյուսի համար՝ ոչ: Ընդհանուր առմամբ դա է: Ես ցավով եմ նշում, սակայն ուսանողները դասախոսներին չեն անհանգստացնում  մասնագիտական հարցերով. ուսանողին դասախոսությունից հետո կարող ես հարցնել՝ հարցեր կան, և ոչ մի հարց չհնչի նրանց կողմից:

- Եթե ուսանողը կուրսային աշխատանք է գրում և անընդհատ անհանգստացնում է, Դուք դրան ինչպե՞ս կվերաբերվեք:

- Դրանից չեմ նեղվի, ավելի շատ կոգևորվեմ, բայց անհանգստացնելու էտապներ կան: Օրինակ՝ մարդիկ կան երեկոյան 6-ին էլ կարող են ինձ անհանգստացնել, բայց ասեմ՝ 7-ին չեմ սիրում, որ ինձ անհանգստացնում են, նամանավանդ, առավոտյան 7-ին: Բայց տվյալ դեպքում խոսքը վերաբերվում է երեկոյան 7-ին, որովհետև մարդը պետք է նաև որոշակի ժամանակ հատկացնի իր ընտանիքին կամ պարզապես իրեն: Օրինակ՝ ես կիրակի օրը, եթե ինչ-որ արտառոց դեպքեր չեն լինում, նախընտրում եմ չաշխատել: Սա ոչ թե ինչ-որ դավանաբանական առումով կամ հավատալիքային, ծիսական առումով եմ անում, այլ ուղղակի մի օր գոնե մարդ պետք է հանգստանա:

- Պարո՛ն Ոսկանյան, ինչպիսի՞ն եք եղել ուսանողության տարիներին: Ինչո՞վ եք աչքի ընկել Ձեր հասակակիցներից: Կհիշե՞ք ինչ-որ հետաքրքիր դեպքեր:

- Ընդհանրապես չեմ սիրում առանձնապես աչքի ընկնել: Ես սիրում եմ իմ գործը լավ անել, ինչպես ժողովուրդն է ասում՝ «գլխառադ չանել»: Ուսանողության տարիներին ոչնչով աչքի չեմ ընկել, անկեղծ ասեմ:

- Անձա՞մբ եք ընտրել Ձեր մասնագիտությունը:

- Մասնագիտությունս ինչ-որ առումով ընտրել եմ պատահաբար: Պատմություն էի սիրում և պատմաբան էի ուզում դառնալ, հետո մտածեցի՝ ինչու չդառնալ արևելքի երկրների պատմաբան: Բուհ ընդունվել եմ բավականին դժվար պայմաններում: Ես վերջինն եմ եղել Իրանագիտության ամբիոն ընդունվողների մեջ, միավորներս հազիվ բավարարեց, որ անցնեմ: Հետո արդեն սիրել եմ մասնագիտությունս, և առանց դույզն-ինչ համեստության կարող եմ ասել, որ իմ մասնագիտությանը տիրապետում եմ շատ լավ:

- Ինչպիսի՞ն էին Ձեր դասախոսները: Այժմ ինչպիսի՞ն են նրանք: Դասավանդման որակի և ձևի հետ կապված ի՞նչ փոփոխություններ են տեղի ունեցել:

- Հիմա, անշուշտ, դասավանդման որակը բարձրացել է, նաև փոխվել է մոտեցումը: Նախկինում կանոնակարգված էին դասախոս-ուսանող հարաբերությունները: Ինչ-որ առումով դա լավ էր, ինչ-որ առումով՝ վատ: Արդի դասախոս-ուսանող հարաբերությունն ինձ ավելի հոգեհարազատ է: Անշուշտ, դա չի նշանակում, որ դասախոսին պետք է անունով դիմեն ինչպես ամերիկացիները: Հիմա լավ է այն, որ ուսանողները շատ են ինքնուրույն  աշխատում և շատ կախված չեն լսարանային դասախոսությունից: Մեր ժամանակ ավելի շատ էր կախումը, հիմա ինֆորմացիոն  դարաշրջանը թույլ է տալիս դասախոսությունից շատ չկառչել, գրականություն գտնել և ինքնուրույն կարդալ: Մեր ժամանակ գրականության խնդիրը բավականին բարդ էր. մինչև գրադարանից գիրք էինք վերցնում, հոգիներս դուրս էր գալիս: Իսկ հիմա առաջընթաց կա այդ առումով:

- Ձեզ համար ուսանողների ո՞ր տեսակն է ավելի ընդունելի՝ նա, ով զբաղվում է միայն գիտությամբ ու իր դասերով, թե՞ նա, ով զբաղվում է հասարակական ակտիվությամբ: Իսկ գո՞ւցե նա, ով կարողանում է համատեղել երկուսը միաժամանակ:

- Երկուսն էլ լավ է, բայց եթե ավելի անկեղծ լինեմ, հասարակական ակտիվություն ունեցող ուսանողն ինձ ավելի քիչ է հոգեհարազատ, քան այն ուսանողը, որը զբաղվում է իր բուն գործով: Գիտեք՝ ես երբեք չեմ ուզենա հասարակական ակտիվիստ կին ունենալ, միգուցե ինձ հետադիմական կամ էգոիստ կհամարեք, բայց ես ուզում եմ, որ իմ կինը լինի տան տիկին, երեխաներով զբաղվի: Իհարկե, դա չի նշանակում, որ բացառապես խոհանոցից դուրս չգա, բայց տարբեր մարդկանց մոտեցումները տարբեր են: Մարդ էլ կա ուզում է՝ իր կինը պատգամավոր լինի: Իհարկե, ֆեմինիստական հովերով տարված կանանց իմ ասածը դուր չի գա և ոչ պոպուլյար կդիտարկվի, բայց ես այդպես եմ կարծում: Իմ մեղքն էլ թող դա լինի:

- Կպատմե՞ք Ձեր ընտանիքի մասին:

- Ամուսնացած եմ, երկու երեխա ունեմ և շատ ցավում եմ, որ ավելի շատ չունեմ: Աղջիկ և տղա ունեմ: Դուստրս 12 տարեկան է, որդիս էլ առաջիկայում 5 տարեկան կլինի: Ծնողներիս հետ եմ ապրում և հպարտ եմ դրա համար: Ընդհանրապես հայկական ավանդական ընտանիքի կողմնակիցն եմ. փոքր տղան պետք է մնա ծնողների մոտ: Իհարկե, հաշվի առնելով արդի զարգացումները՝ փոխվում են երևույթները, երևի դա ճիշտ է: Չնայած չգիտես էլ՝ ճիշտը որն է, սխալը՝ որը:

- Ի՞նչ է Ձեզ համար արևելագիտությունը:

- Չեմ սիրում այսպես ասած թևավոր խոսքերը: Արևելագիտությունը, եթե կարելի է ասել, իմ համար հոբբի է, մասնագիտություն-հոբբի: Կյանք չէ. եթե արևելագիտությունը չլիներ, ինքնասպանություն չեմ գործի: Շատ կարևոր բան է, բայց կյանքիս չի հասնի: Ընդհանրապես կյանքը կարելի է համեմատել ընտանիքի, հայրենիքի հետ. եթե ասեն, որ զոհվեց արևելագիտության զարգացման համար, ես հաստատ չեմ հասկանա:

- Դուք է՞լ եք կարծում, որ արևելագիտությունը շատ ունիվերսալ մասնագիտություն է:

- Արևելագիտությունն ընդհանրապես մի քանի գիտաճյուղերի միասնություն է, կարելի է ասել՝ կոմպլեքս է: Լավ արևելագետ ես համարում եմ այն մարդուն, ով կարող է իսլամի վերաբերյալ ցանկացած խնդիր ծածկել, անկախ նրանից, որ Ղուրանն արաբերեն է: «Ես արաբերեն չեմ կարդում» փաստարկը չի ընդունվում: Երկրորդը պետք է նա ծածկի ցանկացած արևելյան ժողովրդի, որն ընդգրկված է իր հետաքրքրության շրջանում: Չի ընդունվում՝ «ես արաբների մասնագետ եմ, Իրանը չեմ ճանաչում, չգիտեմ՝ Իրանի Խորասան նահանգը որտեղ է»: Ըստ իս, դու պետք է ունենաս պատրաստություն, որը մեկ ամիս հետո կարողանաս արաբագիտությունից մտնես իրանագիտության ոլորտ, կամ իրանագիտությունից մտնես թյուրքագիտության մեջ: Ըստ որում՝ պարտադիր չի «բլբուլի պես խոսել» բոլոր լեզուներով: Դու պետք է ունենաս ընդհանուր հայեցակարգը, որ երկու ամսում կարողանաս մտնել թուրքերենի ամբողջ քերականական համակարգի, բառապաշարային ֆոնդի մեջ կամ Կենտրոնական Անատոլիայի յուրուքների խնդրով զբաղվես, արաբական բեդվիններով: Համակարգն ընդհանուր առմամբ նույնն է, իհարկե գիտաճյուղը բազմաթիվ ճյուղեր ունի. դու չես կարող բոլոր ճյուղերում լինել լավագույն մասնագետը, դու պետք է կարողանաս քո ցանկության դեպքում դառնալ որևէ ճյուղում այդպիսինը: Այսինքն՝ դու պետք է ունենաս այդ բազան և այն օգտագործես բոլոր ուղղություններով:

- Ասեցիք հայրենասիրություն: Նկատե՞լ եք, որ ամենաշատը մեր ֆակուլտետի ուսանողներն են աչքի ընկնում հայրենասիրությամբ: Ինչո՞վ է դա պայմանավորված:

- Մի բան ասեմ՝ մերոնք ճանաչում են տարբեր ժողովուրդների: Ասեմ նաև, որ հայրենասիրության տարբեր դրսևորումներ կան: Հայրենասիրությունը չպետք է արտահայտվի ուրիշի մերժմամբ: Այսինքն՝ պարտադիր չէ մերժել ինչ-որ մի ժողովրդի կամ ինչ-որ մի երևույթ, մի տարածք, որպեսզի դու սիրես մեկ այլ ժողովրդի, մեկ այլ տարածք, մեկ այլ երևույթ: Ցավոք սրտի, մեզ մոտ ավելի հաճախ այդպես է, թյուրքատյացությունը ավտոմատ կերպով հայրենասիրություն է որակվում: Հայրենասիրությունն ամենևին թյուրքատյացությունը չէ, հայրենասիրության առաջին պայմանը, ըստ իս, շատ բանալ ու առօրեական է՝ անել այն գործը լավ, որը դու կարող ես, և անել այդ գործը հայրենիքում: Այսինքն՝ պետք չէ սիրել քո նախատատիկին, ով Մուշում էր ապրում, այլ սիրիր քո մորը, ով քո կողքին է ապրում հենց այս պահին: Հայրենասիրությունը պետք է դուրս բերվի կենացային ժանրից. կենացով չի հայրենասիրությունը վճռվում և ամպագորգոռ խոսքով չի որոշվում, նայե՛ք մարդկանց գործերին:

- Ո՞րն է Ձեր սիրած գեղարվեստական գիրքը: Ո՞ր գրողի գործերն եք հավանում:

- Եթե հայ գրողներից ասեմ, ապա Րաֆֆին է իմ ամենասիրած արձակագիրը, իսկ համաշխարհային գրողներից, երևի թե Տոլստոյը: Հատուկ սիրած գիրք չունեմ, բայց Րաֆֆիի «Խենթը» հաճույքով վերընթերցում եմ, նաև Խաչիկ Դաշտենցի «Խոդեդան» եմ սիրում:

- Ո՞վ է Ձեր սիրած գիտնականը, արևելագետը համաշխարհային գիտության մեջ:

- Արևելագետներից կառանձնացնեմ Կարլ Ֆրանցիսկուս Անդրեասին: Նա հայկական ծագմամբ գերմանացի արևելագետ է, իսկ այլ գիտաճյուղերից առանձնապես տեղյակ չեմ: Եթե նայենք հայագիտության ոլորտին, ապա Մանուկ Աբեղյան, Հրաչյա Աճառյան, մեր ժամանակակիցը՝ Գևորգ Ջահուկյան:

- Ո՞ր արևելյան երկրներում եք եղել, և ո՞ր երկիրն է, որ ամենաշատն է ձգում Ձեզ:

- Արաբական որևէ երկրում չեմ եղել, ցավոք, բայց եղել եմ Թուրքիայում, Իրանում, Թուրքմենստանում: Իհարկե, ամենաշատն ինձ ձգում է Իրանը: Թուրքիան էլ է ձգում, հատկապես Արևմտյան Հայաստանի տարածքները: Ընդհանրապես սիրում եմ այն երկրները գնալ, որոնք ունեն ցամաքային սահման Հայաստանի հետ, այսինքն՝ ցամաքով կարող ես հասնել այդ վայրը:

- Ինչպիսի՞ երաժշտություն եք սիրում:

- Սիրում եմ բազմազան երաժշտություն: Կոնկրետ ոճ չեմ նշի, կարող եմ ռաբիս էլ լսել՝ այն էլ կախված տրամադրությունից: Եթե մեքենայով ընկերներիս հետ գնում ենք Գորիս մատաղ ուտելու, հաճույքով ռաբիս կլսեմ: Առանձին կարող եմ լսել ռոք, դասական: Ջազ չեմ լսում միանշանակ, իսկ դասական երաժշտություն լսում եմ ըստ տրամադրության:

- Ո՞ր խոհանոցն եք ավելի շատ սիրում, և ինչ-որ կոնկրետ ուտեստ կա՞, որ շատ եք սիրում:

- Արաբականը լավն է, չինականը՝ ոչ այնքան: Թփով տոլմա եմ շատ սիրում: Անընդհատ վեճեր են ծավալվում, թե տոլման հայկական է, ադրբեջանական, թե՞ թուրքական: Իմ կարծիքն այն է, որ խոհանոցը վեհ ժանրի մշակույթ է. շատ դժվար է տարբերակել: Ադրբեջանցիներն էլ են պատրաստում: Ես չեմ փորձել, բայց ասում են՝ համով է: Մերոնք էլ են բավականին համեղ պատրաստում, թուրքերն էլ, հույներն էլ նույնպես: Դա տարածաշրջանային երևույթ է: Չես կարող որոշարկել՝ որ մի ազգի կամ ցեղի ներկայացուցիչն է փաթաթել այդ միսը և եփել: Ինքը «դոլմա» բառը թուրքական բառ է և նշանակում է լցոնել, բայց շատ ուտեստեների անուններ թուրքական են, որովհետև խոհանոցը պահանջում է պալատի առկայություն, եթե պալատ չկա, խոհանոցը չի զարգանում: Ինչո՞ւ է օրինակ ֆրանսիական խոսհանոցը զարգանում. որովհետև պալատական ավանդույթ ունեցող երկիր է: Պալատում ուտելիքը պետք է ծառայի ոչ միայն զուտ ուտեստ, այլ նաև որպես էսթետիկական միավոր հանդես գա: Մեր մոտ, ցավոք, որպես կանոն խաները, սուլթանները թուրքեր են եղել, ասենք՝ բաստուրամա անունը թուրքական է, բայց ամենալավ բաստուրմա սարքողները հայերն են եղել: Եվ խոհանոցը արեալային երևույթ է, ինչ-որ տեղ նաև «գռեհիկ» մշակույթ: 

Անի Հովակիմյան

Դիանա Եղիազարյան

Կարդալ ավելին

Գառնիկ Ասատրյան. «Ուղղամիտ մարդուն ես սիրում եմ»

ԵՊՀ Արևելագիտության ֆակուլտետի Իրանագիտության ամբիոնի վարիչ Գառնիկ Ասատրյանին շատ ուսանողներ գիտեն որպես ազնիվ ու նվիրյալ գիտնականի, սակայն քչերին է ծանոթ, թե ինչպիսին է Գառնիկ Ասատրյան մարդը, ինչպիսի ուղի է անցել մինչև Մայր բուհի Իրանագիտության ամբիոնի վարիչ դառնալը: Այս անգամ մեզ հետ զրուցել  ու անկեղծացել է հենց ինքը՝ Գառնիկ Ասատրյանը:

- Ինչպիսի՞ն էր ուսանողն այն ժամանակ, երբ Դուք էիք դեռ ուսանող: Այժմ ուսանողներն ի՞նչ տեսակի են: Ներկա տարբերությունները դրական, թե՞ բացասական եք գնահատում:

- Դրանք տարբեր ժամանակներ էին: Իմ ժամանակվա ուսանողը մի քիչ այլ գաղափարախոսական հենքի վրա էր ձևավորված: Այդ ուսանողներն այլ ժամանակի ծնունդն էին: Բնականաբար, գաղափարախոսությունները տարնբեր են այստեղ, բայց ընդհանուր առմամբ նույնն է ուսանողության բնույթը, էությունը: Զգալի տարբերություն առանձնապես ես չեմ նկատում:

- Այսինքն, չկա՞ տարբերություն ժամանակակից ուսանողների և Ձեր ժամանակների ուսանողության միջև, որը Դուք դրական կամ բացասական եք գնահատում:

- Այսօրվա ուսանողների մեջ բացասականը թերևս այն է, որ չափից դուրս նյութական են, իսկ մեր ժամանակ այդպես չէր: Դա էլ հավանաբար ժամանակի հրամայականն է:

- Դասախոսների մասին ի՞նչ կասեք: Ձեր ժամանակների դասախոսների դասավանդման ոճը ինչպիսի՞ն էր: Մերօրյա դասախոսների դասավանդման ոճի համեմատ ի՞նչն էր ուրիշ:

- Ոճը, ցավոք սրտի, համարյա նույնն է մնացել, տարբերություն չկա: Բացի իհարկե որակից, այն էլ որոշ չափով, մնացածը նույնն է: Որակը որոշ չափով փոխվել է, որովհետև նոր ժամանակներ են այսօր: Բնականաբար, գիտության նոր ձեռքբերումներ են տեղի ունեցել, նոր հեռանկարներ են բացվել: Այդ իմաստով որակի առումով մի քիչ փոխվել է դասախոսության ընդհանուր ձևաչափը, բայց նույնն է դասավանդման ոճը, ամեն ինչը նույնն է:

- Պարո՛ն Ասատրյան, ինչպիսի՞ ուսանող եք եղել: Ինչո՞վ եք տարբերվել Ձեր հասակակիցներից: Կպատմե՞ք այդ մասին:

- Ես այն մարդկանցից եմ, որ հենց փոքր հասակից էլ այն բնագավառին եմ նվիրված եղել, որով այժմ զբաղվում եմ, այսինքն՝ ես այն ժամանակ ունեի հստակ տեսլական՝ ինչով պիտի զբաղվեմ, և ըստ այդ տեսլականի գծագրած ուղով էլ գնում էի: Եվ սովորում էի, և գրականություն էի կարդում, և կապեր ունեի Մոսկվայի, Սանկտ-Պետերբուրգի այդ ժամանակվա տարբեր գիտնականների հետ: Այդ ամենը դեռևս  ուսանող եղած ժամանակ էր: Այսինքն՝ ես չէի սահմանափակվել Երևանի պետական համալսարանով, այլ դուրս էի եկել: Բայց միևնուն ժամանակ ուսանողական կյանքով էի զբաղվում, ուրախ ու ակտիվ կյանք էի վարում:

- Ներկայիս ուսանողը, ըստ Ձեզ, ինչպիսի՞ն պետք է լինի, որ Դուք համարեք իրեն լավ ուսանող, այսինքն՝ Ձեզ համար լավ ուսանողն ո՞վ է:

- Լավ ուսանողը նա է, ով լավ սովորում է, ունի հեռանկար, տեսլական, հստակ պատկերացնում է իր ապագան, գիտի՝ ինչ բնագավառով է զբաղվում, սիրում է իր գործը և նվիրված է գործին: Սա ամենակարևոր բանն է: Եվ, իհարկե, ընդունակ մարդ է: Այդ ուսանողը արդեն իսկ լավ ուսանող է:

- Դա ընդհանրապես: Եթե խոսենք զուտ մեր ֆակուլտետի ուսանողի մասին, օրինակ՝ արևելագետ ուսանողը Ձեզ համար ինչպիսի՞ն պետք է լինի, ինչպիսի՞ հատկանիշներ պիտի ունենա, որ համարեք լավ արևելագետ ուսանող:

- Լավ ուսանողը բացի այն, որ լավ պիտի սովորի, իմանա՝ ինչ է անում, նաև պետք է ունենա հետաքրքրություն և որոշ չափով ազգային լիցք կրի, հիմնարար հայացքներ ունենա դեպի հայրենիքը, դա կարևոր է, այսինքն՝ ֆունդամենտալ մոտեցում ունենա դեպի հայրենիքը: Այդ իմաստով մեր ֆակուլտետի ուսանողը պետք է տարբերվի որոշ չափով:

- Ձեզ համար ավելի նախընտրելի է ինչպիսի՞ ուսանողներ ունենալ՝ նրանց, ովքեր զբաղվում են միայն գիտությամբ, միայն հասարակական գործունեությամբ, թե՞ ովքեր կարողանում են համատեղել հասարակական գործունեությունը և կրթությունը:

- Գիտեք՝ ամեն մարդ չի կարող գիտությամբ զբաղվել, այսինքն՝ բոլորի գիտությամբ զբաղվելը ճիշտ չէ և սխալ է: Ուսանողների մի փոքր մասն է զբաղվելու գիտությամբ: Այն ուսանողն է լավը, ով նախ լավ սովորում է, անկախ այն բանից, թե կզբաղվի գիտությամբ կամ չի զբաղվի, հստակ պատկերացնում է՝ ինչ է անում և որոնք են իր նպատակները, ակտիվորեն մասնակցում է հասարակական-քաղաքական կյանքին, եթե, իհարկե, կենսախինդ մարդ է: Կարծում եմ՝ դա լավ է: Այդպիսի ուսանողը լավն է:

- Խոսենք մի փոքր Ձեր ընտանիքի մասին: Կպատմե՞ք, կներկայացնե՞ք, թե ինչպիսին է այն:

- Ես ամուսնացած եմ, 3 երեխա ունեմ` 2 տղա և մեկ դուստր: Դուստրս հիմա 8-րդ դասարան է: Նա շատ է սիրում ֆիզիկան, ուզում է ֆիզիկոս դառնալ: Մեծ տղայիս անունը Մուշեղ է: Լոնդոնում է հիմա աշխատում, զբաղվում է արաբագիտությամբ, Ղուրանի ուսումնասիրությամբ: Ավարտել է համալսարանը, պաշտպանել է և կոչում ունի: Մյուս որդիս Սարգիսն է, որին գիտեք: Նա զբաղվում է ադրբեջաներենի ուսումնասիրությամբ, թուրքագիտությամբ: Ունեմ թոներ․ Մուշեղը 2 երեխա ունի՝ մեկ աղջիկ, մեկ տղա: Փոքր երեխաներ են:

- Ձեր ծնողների մասին էլ կպատմե՞ք: Ինչպիսի՞ ընտանիքում եք մեծացել:

- Իմ պապերը եկել են Խնուսի շրջանից, Ակ գավառից: Շատ հետաքրքիր է, որ մեր ընտանիքը իր գրավոր պատմությունն ունի (մոտավորապես 400 տարվա): Մենք ունենք մեր ավետարանը, որտեղ գրված է մեկ առ մեկ, թե ով ծնվեց: Մինչև հայրս հասնում է, և շատ հետաքրքիր է՝ հենց Խնուսից գնացել են Բլուր գյուղ, տարել են իրենց հետ այն Պարսկաստան, հետո այնտեղ գյուղ են հիմնադրել: Ավելի ուշ մենք եկել ենք այնտեղից Հայաստան: Ես փոքր եմ եղել, երբ եկել ենք՝ 12-13 տարեկան, հետո Լենինականում եմ սովորել: Լենինականի N28 դպրոցն եմ ավարտել, հետո ընդունվել եմ Մայր բուհ Քրդագիտության բաժին: Մի ժամանակ կար Քրդագիտության բաժին: Ավարտելուց հետո ընդունվել եմ Լենինգրադի ակադեմիայի ասպիրանտուրան: 5 տարի այնտեղ եմ սովորել, պաշտպանել եմ թեկնածուականը, հետո 1990 թ-ին պաշտպանել եմ դոկտորականը՝ դեռևս Խորհրդային միության ժամանակ, և հիմա աշխատում եմ այստեղ:

- Ի՞նչ է Ձեզ համար արևելագիտությունը:

- Ինձ համար արևելագիտությունը իմ կյանքն է: Ես արևելագիտությունը սիրում եմ: Արևելագիտությունը Արևելքի մասին հստակ աշխարհայացք է, բացի գիտությունից: Աշխարհայացքային կատեգորիա է արևելագիտությունը ինձ համար, ոչ թե միայն բնագավառ:

- Ի՞նչ գեղարվեստական գրքեր եք կարդում: Ունե՞ք սիրած գիրք, բացի մասնագիտական գրքերից, իհարկե:

- Ես ռուս գրողներից Տոլստոյին եմ շատ սիրում, հայ գրողներից սիրում եմ Րաֆֆիին, պոետներից սիրում եմ Թումանյանին և Չարենցին:

- Կոնկրետ սիրած գիրք ունե՞ք:

- Հայկական գրքերից Րաֆֆիի «Կայծեր» վեպն է, համաշխարհային գրականությունից Մարկեսի «100 տարվա մենություն»-ը, իսկ ռուսական գրականությունից Տոլստոյի «Պատերազմ և խաղաղություն»-ը:

- Ո՞վ է այն գիտնականը, որին Դուք առաջին տեղում եք դասում:

- Ես շատ եմ սիրում գերմանացի գիտնական Վիլհելմ Այլևսին: Նա արևելագետ է: Սիրում եմ մի քանիսին ևս` Մեյերին, Բարտոլոմեյին, Հյուբշմանին: Ամենից շատ սիրում եմ Այլևսին:

- Քանի՞ արևելյան երկրում եք եղել, և կա՞ մի այնպիսի երկիր, որը Ձեզ համար ամենաձգող երկիրն է:

- Ինձ համար ամենաձգող երկիրը Հայաստանն է: Եղել եմ բոլոր երկրներում, բացի Հարավարևելյան Ասիայից:

- Ինչ-որ մի խոհանոց կա՞ Ձեզ համար, որը կառանձնացնեք:

- Ես սիրում եմ հնդկական խոհանոցը, քանի որ շատ լավն է, կծու խոհանոց է: Վրացականը վատը չէ: Իրանական, արաբական խոհանոցը շատ լավն են, թուրքական խոհանոցը ևս շատ լավն է: Բոլոր երկրների խոհանոցները, բացի հայկականից, սիրում եմ:

- Ամենասիրելի ճաշատեսակը....

- Ես ամենից շատ սիրում եմ փլավ, բրնձով փլավ, հասարակ բրինձ:

- Ի՞նչ երաժշտություն եք լսում:

- Դասական երաժշտությունից սիրում եմ Մոցարտ, որը մատչելի դասական երաժշտություն է, Շոպենի որոշ գործեր, որոնք ինձ ընկալելի են, բայց սիրում եմ նաև էթնիկ երաժշտություն: Հայկական ժողովրդական երգեր եմ սիրում: Սայաթ-Նովային եմ սիրում, Ջիվանուն եմ սիրում: Ռաբիզից զզվում եմ: Բայց ասեմ՝ լավ պարում եմ ռաբիզի տակ:Ռաբիզ ասելով՝ նկատի ունեմ Թաթայի երգերը:

- Ի՞նչ խորհուրդ կտաք ուսանողությանը:

- Թող լավ սովորեն, իրար սիրեն, հեռու լինեն նախանձից: Ամենավատ բանը նախանձն է: Ես իմ մարդկային բնավորության մեջ ամենից շատ գնահատում եմ նախանձի բացակայությունը: Մարդը պիտի նախանձ չլինի, մարդը պիտի ճշմարիտ լինի, ընկերասեր լինի, երբեք չդավաճանի ընկերոջը, ուղղամիտ լինի, որը շատ կարևոր է: Ուղղամտությունը հարկավոր է. ինչ մտածում ես, պետք է ասես, չթաքցնես: Ուղղամիտ մարդուն ես սիրում եմ:

- Ձեր ընկերական շրջապատում միայն գիտնականնե՞ր են: Ունե՞ք այնպիսի ընկերներ, որոնք ընդհանրապես կապ չունեն արևելագիտության հետ, գիտության մարդիկ չեն:

- Ճակատագրի բերումով ընկերներ, որոնք հեռու են իմ բնագավառից, չունեմ: Ցավոք սրտի, որովհետև Լենինականի դասընկերներս չգիտեմ՝ ուր են գնացել, ինչ են արել: Բնականաբար, իմ ընկերները միայն այս շրջապատից են:

Աննա Կարապետյան

Դիանա Եղիազարյան

Կարդալ ավելին