Գ. Մելիքյան. «Դասախոսն է հունցում ուսանողին»

ԵՊՀ Արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան Գուրգեն Մելիքյանին շատերն են ճանաչում ու սիրում: Նրա մարդկային որակների, հայրենանվեր աշխատանքի մասին հաճախ ենք լսել այլոց շուրթերից: Այսօր, սակայն, կխոսենք Գուրգեն Մելիքյան հայասեր մարդու, նրա ապրումների, ընտանիքի, ցանկությունների ու իղձերի մասին:

- Պարո՛ն Մելիքյան, ինչպիսի՞ տարբերություններ եք տեսնում Ձեր ժամանակների ուսանողության և ներկայիս ուսանողների միջև:

- Նախ ասեմ՝ ով իրեն ուսանող է համարում, և՛ այն ժամանակ էր ուսանող համարում, և՛ հիմա: Ուսանող, այսինքն՝ սովորող մի մարդ, ով եկել է գիտելիքներ ձեռք բերելու: Վստահորեն կարող եմ ասել, որ որևէ տարբերություն չկա: Մեր ժամանակներում էլ մարդիկ կային, ովքեր պարզապես ժամանակ էին անցկացնում: Կային և նրանք, ովքեր սովորում էին: Միակ տարբերությունն այն է, որ այն ժամանակ միջանցքներում ավելի շատ էին բանավեճերը, խոսակցությունները, բանաստեղծներին համալսարան հրավիրելը, նրանց ունկնդրելը, թեկուզ փոքր լսարաններում: Այսօր դա է պակասում, թեև ուսանողը նույնն է: Ուսանողը այն խմորն է, որը եկել է համալսարան, և դու հունցում ես այն: Նա կախված է քեզանից՝ ինչպես կհունցես: Մեր համալսարանը հայրենասիրական դպրոց է, եթե սխալ կա, մենք ենք մեղավոր, որովհետև ուսանողը նայում է դասախոսին, տեսնում, թե նա ինչպես է ապրում, ինչ մտորումներ ունի, այդ ժամանակ դասախոսը կարող է ուղորդել ուսանողին: Թեև ներկա սոցիալական ծանր վիճակը որոշակի փոփոխություններ մտցրել է մեր մեջ, բայց ես կարծում եմ՝ ով հայեցակետ ունի, նա երբեք չի կարող սխալ ճանապարհ ընտրել, ինքն իրեն դավաճանել:

- Իսկ ինչպիսի՞ տարբերություններ եք նկատում ներկայիս դասախոսների, նրանց դասավանդման ոճի, դասախոսության և Ձեր տարիների դասախոսների միջև: Շա՞տ են այդ տարբերությունները: Դրանք ավելի շատ դրակա՞ն են, թե՞ բացասական:

- Երկինք-գետին տարբերություններ կան: Մեր դասախոսներն այնպիսին էին, որ երբեմն մենք փախչում էինք մեր հիմնական դասից և գնում նրանց լսելու: Հետաքրքիր բան էր: Ռուբեն Սևակ, Լևոն Ներսիսյան, Մկրտիչ Մակարյան. սրանք այն մարդիկ էին որոնց ժամերով կարող էիր լսել ու չձանձրանալ: Սա ես, իրոք, կարևորում եմ: Բայց «ունկնդիրն է ելույթ ունեցողին խոսքի հրավիրում»: Պետք է այդ հանդիսատեսը լինի, որ դու կարողանաս նրանց հետ խոսել: Մենք ունենք հրաշալի դասախոսներ, ովքեր կզարդարեին ցանկացած համալսարան: Դասախոսներ կան, որոնց մոմով ման գանք մյուս բուհերում, չենք գտնի և նրանք երբեք իրենց ցածր աշխատավարձից չեն դժգոհում, համալսարանի դասախոս են, կոչումն են կարևորում, նրանք անկաշառ են. դա շատ կարևոր է: Ես միշտ քննություններից հետո մոտենում եմ ուսանողներին և հետաքրքրվում, արդյոք արդար էր ամեն բան, և երբ լսում եմ՝ այո՛, արդար էր, այդ ժամանակ ես վեհություն եմ ապրում:

- Ըստ Ձեզ, ինչպիսի՞ն պետք է լինի մեր օրերի ուսանողը: Ինչպիսի՞ հատկանիշներով պետք է օժտված լինի, որ նրան համարեք լավ ուսանող:

- Ինձ համար այն ուսանողը, որ հայեցի չի մտածում, նա ոչ մի բանի պետք չէ: Պետք է ունենա հայրենասիրություն, ազնվություն, մաքրություն, անաչառություն: Երբ տնից դուրս է գալիս ազնիվ մարդ, անաչառ պետք է լինի, պետք է ինքն իրեն շտկի, հետո ուրիշներին քննադատի: Պետք է ոչ միայն իր բարեկամին գնահատի: Ես ինքս էլ ասում եմ՝ եթե իմ մեջ տեսնեք այդ կեղտը, մի՛ վախեցեք և ասե՛ք, մեր կոչումը ձեզ ծառայելն է, սովորեցնելը, ուղորդելը, հայրենասիրության ոգին բարձրացնելը:

- Դուք ինչպիսի՞ ուսանողություն եք ունեցել: Հետաքրքիր է՝ ինչպիսի՞ ուսանող է եղել Գուրգեն Մելիքյանը:

- Ես արդեն քսանմեկ տարեկան էի և շատ ուշ եմ եկել համալսարան: Երկորդ կուրսում եմ ընդունվել բուհ: Օրը տասնվեց ժամ կարդում էի, ամաչում էի, որ նրանք մի բան ավել գիտեն: Արագ չէի կարողանում ընթերցել, ինձ այդ հարցում օգնում էին համակուրսեցիներս, ինչի համար էլ շատ շնորհակալ եմ: Թեև պարսկերենով շատ էի կարդացել, բայց ետ էի մնում, դրա համար նորից կարդում էի: Արդեն երրորդ կուրսում անվանական կրթաթոշակ էի ստանում: Այո՛, վերապահում կար, որովհետև բոլորը գիտեին, որ հայրենադարձ եմ, հայկական դպրոց չեմ գնացել, բայց ջանասիրությունս գնահատում էին: Դասախոսին ուսանողը պարտադրում էր, այդ պատկառանքը, հարգանքը, սերը: Երբ մեր դասախոսները անցնում էին, մենք կպչում էինք պատին. դա վախ չէր, այլ սեր էր, պատկառանք ու հարգանք, որ կտածես ծնողիդ հանդեպ: Ցայսօր այդպես եմ ապրում, հիշում եմ նրանց: Նրանք են մեզ ուղորդել, այս պարգևը նրանց է պատկանում, քանի որ ինձ օգնեցին: Այսօրվա ազգային արժեքների արժեզրկման դարաժամանակներում, որը նաև սոցիալական բնույթ ունի, մեր գործընկերներն են մեզ ուղորդում:

- Արդյո՞ք տարբերություններ տեսնում եք այն ժամանակների սիրահարված ուսանողների և մեր օրերի պատանիների միջև:

- Դժվար հարց եք տալիս: Իրոք, սերը խաղ չէ, այն ապրում են: Գուցե այն ժամանակ ավելի լրջախոհ էին: Հիմա ուսանողներ կան, ովքեր գալիս են ինձ մոտ, կիսվում են, խոսում ենք: Այն ժամանակ անջրպետն ավելի մեծ էր դասախոս-ուսանողի միջև: Հիմա այդքան էլ մեծ չէ, դա լավ է, բայց և պետք է այդ պատկառանքը զգան, որ իրենցից ավելի վաստակաշատ ենք, տանք նրանց այն ջերմությունը, որ ծնողն է տածում իր ձագուկի հանդեպ: Չպետք է ուսանողն այնպիսին լինի, ում կանչում ես, հետը մեկ բաժակ խմում այն բանի համար, որ բանակից է վերադարձել, պետք է իր չափն անցնի: Այսօր ես մտնում եմ բուհի արտաքնոց (զուգարան) և տեսնում, որ ծխում են: Մի օր ասացի, որ թեև շատ եմ ձեզ հարգում, բայց չի կարելի. դա ռեկտորի հրամանն է: Ես անցնում եմ լսարաններով, և երբ տեսնում եմ՝ լույսը վառ է, ես ինքս հանգցնում եմ այն. մեր առանց այդ էլ անիվիճակի պետությանը չպետք է տանջենք: Համալսարանը մեր տունն է, մեր պետությունը:

- Այսօր Ձեզ ինչպիսի՞ ուսանողներն են դուր գալիս:

- Ինձ ավելի շատ դուր է գալիս համտեղող ուսանողը, ով կկարողանա և՛ լավ  սովորել, և՛ լավ աշխատել, և՛ հասարակական ակտիվություն ցուցաբերել, հայրենիքի հանդեպ սերը համատեղել գիտության, մարդկության հետ: Այն, որ մենք գնում, ծառ ենք տնկում, և շատ ուսանողներ են գալիս մեզ հետ, արդեն համամարդկային է:

- Ձեր ընտանիքի մասին մի փոքր կպատմե՞ք:

- Ես շատ լավ ընտանիք ունեմ. ապրում ենք ոչ ճոխ պայմաններում՝ քսանութ քառակուսի մետր տարածքում: Տղաս հիմա Արգենտինայի, Ուրուգվայի և Չիլիի արտակարգ և լիազոր դեսպանն է, դրանից առաջ եղել է ԱՄԷ-ի, Գերմանիայի, Հունաստանի դեսպանը: Ինձ ասում է՝ «հայրի՛կ, հանգիստ եղիր, հպարտ և գլուխդ բարձր մա՛ն արի, ես երբեք սխալ բան չեմ անի»: Սա շատ կարևոր բան է ծնողի համար: Երբ Արցախյան պատերազմը սկսվեց, դուստրս դեռ փոքր էր և թռուցիկներ էր նկարում դրոշով տանկերով: Իրեն ոչ ոք ոչինչ չէր ասել:Այսինքն՝ շատ կարևոր է այն, ինչ ընտանիքում է խոսվում, ինչ է արվում: Ունեմ երկու թոռնիկ՝ տղա և աղջիկ՝ տղայիս որդիներն են: Թոռնուհիս Աբու Դաբիում անվճար ավարտեց Ամերիկյան համալսարանը:

Հայրս Հայաստանից փախել է երեսուներեքին: Մայրս սովորել է Հնդկաստանում, շատ լավ սղագրություն գիտեր: Դժվար ենք ապրել, բայց ոչ աղքատ: Հայրս մեքենայի մեխանիկ էր, շատ խստաբարո, մայրս էլ մեծահարուստի աղջիկ էր, բայց ոչինչ մեզ չէր ասել: Նորմալ բանվորի ընտանիք էր: Հետո ես ընդունվեցի կոմունիստական կուսակցության երիտասարդական միության շարքերը, հետո բանտարկվել եմ, հետո եկել ենք Հայաստան:

- Ո՞րն է Ձեր սիրած գիրքը:

- Վերջերս Վահագն Գրիգորյանի «Ժամանակի գետը» գիրքը կարդացի. նա իմ որսի ընկերն է եղել, բայց հետո երբ տեսա ինչպես է եղնիկը լացում, թողեցի որսորդությունը: Հետո սկսեցի ձկներ բաց թողնել, նախարարությունից վերցնում էի և տանում գետերում բաց թողնում: Ջալալ ադ-Դին Ռումի նորից եմ կարդում, մերթընդմերթ «Նարեկ» եմ կարդում:

- Ի՞նչ է Ձեզ համար արևելագիտությունը:

- Արևելագիտությունն ունիվերսալ գիտություն է նախ: Մեծ դպրոց է ու մեծ պատասխանատվություն է կրում իր մեջ: Այն իմպերիայի գործ է: Շատ եմ կարևորում հատկապես մեր պետության համար այս գիտությունը: Համենայն դեպս, արևելագիտությունը պետք է միշտ լինի, և մենք այս գիտելիքները պետք է օգտագործենք հայագիտության մեջ: Շատ կուզեի, որ այն այժմ էլ հայագիտության հետ սերտորեն առնչվեր, որ հետագայում ավելի շատ օգուտ մեզ բերի: Առանձին գիտությամբ բոլորն են զբաղվում, բայց հայ-արաբագետ, հայ-իրանագետ, հայ-թուրքագետ պարտավոր ենք ունենալ:

- Ո՞վ է այն արևելագետ-գիտնականը, ում Դուք ամենից շատն եք հավանում:

- Ինձ համար մեծ գիտնական է Հ. Աճառյանը, Մ. Աբեղյանը, որոնք թեև արևելագետ չեն, բայց շատ մեծ են ինձ համար:

Հարցազրույցը ՝ Դիանա Եղիազարյանի

Posted in: Հարցազրույց